Tarım topraklarının daha verimli kıymetlendirilmesi hedefiyle uzun müddettir konuşulan kiralama uygulamasına ait yönetmelik, evvelki gün Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna nazaran 2025’in son çeyreğinden itibaren iki yıl üst üste işlenmediği tespit edilen tarım toprakları, Tarım ve Orman Bakanlığı eliyle kiralanabilecek. Arazi tespitleri vilayet ve ilçe müdürlüklerinde kurulacak kurullar ile yapılacak.
Yönetmeliğin yayımlanmasının akabinde gözler alandaki uygulamaya çevrildi. Hürriyet’in sorularını yanıtlayan dal temsilcileri, yönetmeliği uzun müddettir beklediklerini belirtirken üretim maliyetlerinde istikrar sağlanmasına dikkati çekti.
Türkiye İhracatçılar Meclisi Tarım Kurulu Lideri Melisa Tokgöz Keyifli, bilhassa pandeminin akabinde tüm dünyada ziraî üretimi artıracak yolların tartışılmaya başlandığını ve bölüm olarak uzun müddettir kiralama uygulamasıyla ilgili Tarım ve Orman Bakanlığı’na taleplerini ilettiklerini vurguladı.
TEK YILLIK KİRALAMA ÖNEMLİ
Melisa Tokgöz Memnun, artan dünya nüfusunun uzun ömürlü besine erişimi daha kıymetli hale getirdiğinin altını çizdi. “Dondurulmuş ve konserve besinler pandemide daha değerli hale geldi. Bunun sürdürülebilirliği için tarım yerlerinde üretim ve eserleri el değmeden işlemek öne çıkıyor. Muhakkak özelliklerde eserlerin tarlada üretilmesi gerekiyor” diyen Keyifli, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu manada tarım yerlerinin kiralanması, bilhassa tek yıllık kiralama değer arz ediyor. Zira köylü revaçta eser ekmek istiyor. Bu da besinde arz-talep istikrarını bozduğundan tarıma ziyan veriyor. Bu yıl domates, patates üzere birçok eserde sorun var. Köylü kontratlı tarım yapmaktan uzaklaşıyor. Sonuçta besin fiyatları da giderek artıyor. Bunun hatalısı köylü değil, endüstrici de değil. Planlama yapılmalı. Türkiye’de taze sebze-meyve üretimi hâlâ mümkün lakin dünya uzun ömürlü besine yanlışsız gidiyor. Zira daha tasarruflu. Bu nedenle bölümün büyümesi kelam konusu.”
ARAZİ TESPİTLERİ BAŞLADI
Mutlu, kontratlı tarıma dayalı olan eser kümelerinde sanayi tarafından bu yerlerin kiralanmasının çok değerli bir mevzu olduğunun altını çizdi. “Bu yüzden yıllardır arazi kiralanmasını talep ediyoruz” dedi.
Değişen iklim şartları nedeniyle tarım eserlerinde ekim alanlarının değiştiğini, kaydığını da söyleyen Keyifli, “Bakanlık bizlerle yakın irtibat halinde. Arazinin sahibini de keyifli edecek bir fiyat modeli olması gerekiyor. Her iki tarafında da kazan-kazan anlayışıyla ilerlediği bir sistemin oluşması lazım. Sayın bakan her iki tarafı da destekleyecek siyasetler yürütmek istiyor. Bakanlık iklim krizinin başımıza çıkaracağı sıkıntıların çok farkında” diye konuştu.
Sanayicinin kiralayacağı yerlerin tespitine başladığını belirten Keyifli, şu bilgileri verdi: “Benim bu sene belirlenmiş eserlerim var. Bu yıl ektirecek eserlerim var, seneye ektireceklerim var. Bunları belirliyoruz evvelce. Ne kadar hammaddeye gereksinimim olduğunu biliyorum. İki ayda hasadın gelişimine nazaran aldığınız malı işliyorsunuz. Soğuk hava depolarında koruma ediyorsunuz. Sonra 14 ay o stokun üzerinde oturuyorsunuz. Kontratları evvelce yapıyorsunuz. Ona nazaran eser planlamamı yapmam lazım. O yüzden kesimin başında belirlediği yerler var. Hangi arazinin hangi eser için uygun olduğunu belirlemek gerekiyor.”
ÇUKUROVA’DA BOŞ ARAZİ YOK
Adana Çiftçiler Birliği Lideri Memnun Yanlışsız, arazi kiralamada saha maliyetlerinin tesirli olacağını belirtti. “Çiftçi kazanırsa o tarlayı neden ekmesin? Kendisi ekmeyecekse de eken birine verir. O arazi esasen boş kalmaz. Şayet çiftçi ekiyor lakin kazanamıyorsa, kiralayan nasıl para kazanacak” diyen Gerçek, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın kendileriyle görüştüğünü ve fikir aldığını vurguladı. Gerçek, “Çukurova’da zati topraklar ekilmiyorsa kiralanıyor. Bir dönüm bile boş kalmaz. Çukurova’da, Ege’de, Antalya’da, Bafra Ovası’nda ekilmeyen bir karış arazi bulamazsınız. İç Anadolu’da verimsiz yerler ekilmiyorsa şayet, birileri gelip ekecek, ben ekerim para da kazanırım diyecek. Bunun iktisada de katkısı olur” diye konuştu.
KİRALAMAYA SICAK BAKIYORUZ
İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçı Birliği (İHBİR) Lideri Kazım Taycı, yönetmeliği Hürriyet’e kıymetlendirdi. Arazi kiralama uygulamasına bölüm olarak sıcak baktıklarını belirten Taycı, “Burada kıymetli olan besin ihracatçısının fiyat tutturması. Artık elbette bizim üretmemiz lazım fakat gerçek maliyetlerle, yanlışsız üretimle bunu yapmalıyız. Ekilmeyen toprak elbette kalmamalı lakin burayı takım biçerken harcadığımız güç üzere maliyet kalemleri değerli. Genel olarak biz bu yerlerin ekime tahsis edilebilmesini hakikat buluyoruz fakat her şeyden kıymetlisi çiftçinin maliyetlerini oluşturan ögelerin gözden geçirilmesi. Kiralama fiyatlarının da hakikat belirlenmesi gerekiyor” yorumunu yaptı.
‘ENVANTERİ BİLMEK LAZIM’
Yeniçiftçi Platfor-mu Kurucusu Emrah İnce’ye nazaran arazi kiralama gereksinim olan, teoride bu gereksinimi karşılayabilecek bir yönetmelik. Pratikte ise alanda birtakım eksikliklerin giderilmesi gerektiğinin altını çizen İnce, “O arazi iki yıl ekilmiyorsa verimlilikle ilgili bir sorun olabilir. Envanteri bilmek lazım. Bakanlığın insan kaynağı olarak bu sistemin işleyişini sağlayacak altyapısı da kıymetli. Toprak sıhhati konusu da kıymetli. İdeoloji gerçek fakat eksikler giderilmeli” dedi.
ENDÜSTRİYEL TARIMA YARAR
Türkiye Ziraat-çılar Derneği Başkanı Hüseyin Demirtaş, uygulamanın küçük değil endüstriyel tarım şirketlerine daha çok fayda getireceğini sav etti. Demirtaş, “Biz de istiyorduk yönetmeliğin çıkmasını. Ülke iktisadı açısından elbette arazi boş kalmasın fakat endüstriyel üretici bu işi yapabilir. Küçük ve orta ölçekliler için sıkıntı. Küçük üretici kendi toprağında personel haline gelebilir. Alana âlâ bakılmalı” dedi.
