Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın seçim sonrası iktisat idaresinde yaptığı değişiklikler sonrası, yeni periyotta atılacak adımlar herkes tarafından merak ediliyor. Üretim, istihdam ve ihracat odaklı iktisat modelini hayata geçiren Türkiye’nin yeni devirdeki yol haritasını İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener ile konuştuk. Pandemi sonrası global sermaye akışının hızlandığını ve istikametini aradığını belirten Şener, yeni periyot siyasetleri belirlenirken bu durumun göz gerisi edilmeyeceğini lisana getirdi. Öbür taraftan Amerika ve Avrupa başta olmak üzere tüm dünyadaki faiz artışları da sermaye akımları açısından kıymetli bir kriter olacaktır dedi. Türkiye krizden en az etkilenen ülkelerden biri olmayı başardı. Tedarik sıkıntıları, besin ve güç fiyatlarındaki artış global çapta enflasyonu bütün ülkelerde tarihi doruklara taşıdı. İktisat siyasetlerinin dönemsel olarak kıymetlendirilmesi gerektiğini söyleyen Sefer Şener’in Yeni Şafak’a yaptığı açıklamaların satır başları şu formda:
AK Parti hükümetinin misyona geldiği süreçte global çapta çok ağır bir sermaye akımı vardı. Doğal olarak da o devir uygulanan siyasetler bu sermaye bolluğundan yararlanma tarafındaydı. Bu siyasetlerde da başarılı olundu. Direkt yatırımlarda da önemli muvaffakiyetler sağlandı. 2008 krizinde izlenen siyasetlerle Türkiye krizden en az ölçüde etkilendi. Daha sonra 2020 yılında yaşanan pandemi bütün ekonomileri içine kapattı. Sermaye akımları dururken, ekonomiler daha farklı sıkıntılarla çaba etmeye başladı. O kadar güçlü bir periyotta dahi Türkiye’nin üretimi ve ihracatı sürat kesmedi.
Şunu yeterli ayırt etmek lazım. İktisat siyasetleri hükümete aittir. Merkez Bankası ve öbür kurumlar, hükümetin üst siyasetine nazaran hareket eder. Münasebetiyle o devir o siyasetler uygulandı ve bunlar pek olağandı. Artık farklı bir periyoda geçildi. Bundan sonraki süreçte de farklı birtakım siyasetlerin uygulanması çok doğal olacaktır. Şayet global ve dönemsel koşullar gerektiriyorsa ülke menfaatine olacak her türlü siyaset benimsenebilir. Finansal istikrar esneklik gerektirir.
Sayın Şimşek’in bölüm teslim merasiminde belirttiği üzere Sayın Nebati zorlu bir devirde vazife yaptı. Global çapta tedarik meselelerinin olduğu güç ve besin fiyatlarının tavan yaptığı ve tüm ülkelerde enflasyonun yükseldiği bir periyotta vazife yaptı. Türkiye, 2020 yılında Çin ile birlikte olumlu olarak büyümeyi başaran iki ülkeden biri oldu. Daha evvelki uygulanan siyasetlerin elbet müspet tarafları de negatif tarafları de olmuştur. Mesala iktisat bu periyotta de büyümeye devam etti. İstihdam ve ihracat artışı da korundu.
Hükümet pandemi devrinde düşük faiz siyasetini benimseyerek, üretimini devam ettirdi. Buradaki hedef, düşük faizli finansman sağlayarak, işletmelere üretimlerini devam ettirmeleri için omuz vermekti. Hükümetin önceliği sermayenin gerekli yani selektif yerlere gitmesiydi. Düşük faiz siyasetinin istihdama da katkısı oldu. Aslında bütün iktisatların istediği düşük faizdir. Lakin konjonktürel olarak enflasyonu da göz önüne alarak faiz siyaseti belirlenmelidir diyoruz.
Kur Muhafazalı Mevduat faaliyete geçtiği andan itibaren önemli manada kurun stabil kalmasını sağladı. Kurdaki stabilizasyon sağlanmış oldu. Lakin Kur Muhafazalı Mevduat birinci çıktığında siyaset faizinin üzerinde bankalar üç puan daha koyabiliyordu hatırlarsanız. Sonra bu hür bırakıldı. Şayet baştan bankaların eli özgür bırakılsaydı, mevduata çok daha büyük talep gelirdi ve bunun çok büyük bir kesiti de bankalar tarafından karşılanabilirdi. Lakin sonuçta kurda stabilizasyon sağlandı ve belirli ölçülerde dolarizasyon azaltılmaya çalışıldı. Bundan sonraki süreçte Kur Korumalı’ya gerek kalmayabilir. Biraz da ülkeye sermaye girişi çıkışıyla alakalı. Sermaye girişini çıkışını yalnızca faize de bağlamamak lazım. Sermayenin de bir siyaseti var. Bilhassa Donald Trump ile birlikte sermaye hareketleri politik olmaya başladı. Sermaye akımlarında biraz politik davranılabiliyor.
Şartlar değiştiği için yeni siyasete nazaran üretim kaideleri da değişecektir. Doğal ki yeni uygulanacak siyasetin da olumlu ve negatif tarafları olacaktır. Lakin orta vadeli programla birlikte yapısal düzenlemelerde ön plana çıkarılırsa kalıcı ve sürdürülebilir bir formda nitelikli büyümenin önü açılacaktır. Öbür taraftan orta vadeli program kalıcı ihracat artışı, kurlarda istikrar ve sonuncu maksat olan tek haneli enflasyona uluşması açısından değerli olacaktır. Öbür taraftan yapısal düzenlemeler cari açıkta da düzgünleşme sağlayacaktır.